DİVRİĞİ KAYNAKLI BİR CÖNKTE YER ALAN VELİ MAHLASLI ŞİİRLER ÜZERİNE İNCELEME

Türk halk edebiyatının yazılı kaynakları olarak cönkler, birçok kültürel unsuru muhafaza etmelerinin yanı sıra âşıklık geleneği tarihinin teşekkülünde de mühim rol oynamaktadır. Geçmişte ve günümüzde yapılan cönk çalışmaları, diğer kaynaklarla birlikte pek çok âşığın hayatına, edebî mahsullerine sanat anlayışına ışık tutmuştur tutmaya devam etmektedir. Çorum, Kastamonu, Tokat, Malatya, Kahramanmaraş gibi Anadolu’nun yöresi mecmua bakımından hazine konumunda olmakla Sivas da bu bakımdan önde gelen yörelerden biridir. Günümüzde başta Şarkışla, Yıldızeli Divriği olmak üzere hâlâ kırsal bölgelerde saklanan tespit edilmeyi bekleyen yazmalar bulunmaktadır. ilçesinden edilen çalışmanın konusunu oluşturan Anzahar Cöngü bunlardan ilçesinin Eğrisu (eski adları Anzahar, Kevendüzü) köyünden bulunan tipik bir Alevî-Bektâşî cöngüdür. Bununla Erzurumlu Emrah, Ruhsatî, Minhacî zümreye mensup olmayan âşıkların şiirlerini barındırmaktadır. Şiir sayısı Teslim Abdal, Hatâyî, Kul Himmet, Nesîmî, Pir Sultan Noksanî zümre âşıklarının deyişleri çoğunluktadır. En şiir ise 19 adetle Veli mahlaslı âşıklara aittir. şiirler incelendiğinde yöresinde yaşamış, aynı mahlası kullanan iki Veli’ye ait oldukları görülmektedir. Bunlardan ilki Şarkışla İğdecikli diğeri Divriğili Veli’dir. Her şiirlerinin cönklerde arada yazılması hangi şiirin kime olduğu konusunda karmaşa meydana getirmiştir. Latin harflerine aktarılan şiirlerin kaynaklardaki benzer metinlerinin edilerek teknik kusurlarına dikkat çekilmesi eksik yönlerinin tamamlanması açısından fikir yürütülmesi, üzerinde durulması gereken konudur. Bu çalışmada, cönklerin edebiyatı önemine değinildikten sonra Cöngü’nden kısaca bahsedilecek, yaşamış âşıklar durularak “Ekler” kısmında yer alan aktarılmış durulacaktır. Böylelikle sözlü kültür etkisine çekilerek metinleri incelenecektir. Ayrıca verilen deyişlerinin başka ozanlara mal edildiği hakkında değerlendirme yapılacaktır.